Jak przygotować łatwy utwór fortepianowy dla niewidomego ucznia?
Będzie to typowy przykład z literatury muzycznej, często wykorzystywany w pierwszych latach nauki gry na fortepianie, a mianowicie:
Menuet G-dur BWV Anh. 114 J.S. Bacha z Zyszytu dla Anny Magdaleny.
1.2. Przygotowanie materiału brajlowskiego
Zacznijmy od przygotowania utworu w jakimś edytorze muzycznym, aby można go było potem wyeksportować do formatu XML.
W tym przykładzie posłużymy się programem Finale. Program Finale.
Format XML jest obsługiwany Przez ponad 150 aplikacji w systemach operacyjnych Windows, Mac, Linux oraz iOS.
Lista programów obsługujących format MusicXML znajduje się na stronie
www.musicxml.com
Jeżeli utwór jest długi, a więc jego ręczne wpisanie byłoby zbyt trudne lub czasochłonne, można skorzystać z programu Sharpeye produkowanego przez Visive lub Smartscore; oba są dobrymi narzędziami do rozpoznawania nut, dającymi niezłe rezultaty przy stosunkowo niewielkiej ilości błędów.
Problemy optycznego rozpoznawania nut poruszymy bardziej szczegółowo w innym rozdziale.
Interfejs programu Sharpeye
1.1.1. Zapis nut
W tym przypadku utwór, nad którym będziemy pracować, jest bardzo łatwy i krótki. Możemy więc zapisać go z klawiatury komputera, wstawiając nuty, ozdobniki, łuki, o ile takie występują i inne elementy.
Później zdecydujemy, czy uczeń będzie potrzebował wszystkich tych elementów, czy tylko niektórych. Na przykład, utwór można czytać bez ozdobników – wszystko zależy od celów dydaktycznych, jakie chcemy osiągnąć na danym etapie.
Jeżeli zdecydujemy się na wykonywanie ozdobników, konieczne będzie wprowadzenie pewnych zmian w palcowaniu. Jednakże w tym przypadku wybierzmy najbardziej podstawową formę wykonania. Pozostałe elementy dodamy na późniejszym etapie.
Przykład zawierający wszystkie elementy
Przykład pozbawiony dodatkowych elementów
Przykład zawierający wykonanie ozdobników (można zapisać ozdobniki realnymi wartościami nut)
W tym przykładzie zapisany został najprostszy tekst muzyczny, bez ozdobników.
1.2.2. Zapisywanie
Po wprowadzeniu tekstu należy go zapisać w formacie danego edytora i wyeksportować do MusicXML.
Przejdź w menu Plik do pozycji XML\eksportuj i zapisz plik w formacie XML.
"Bach_minuet_g_major.xml"
1.2.3. Konwersja pliku do formatu BMML (tj. do formatu brajlowskiego)
przejdź na stronę www.music4vip.org
W sekcji Narzędzia znajdź „Konwerter plików MusicXML na format BMML” i wejdź do niego.
W oknie, które się pojawi, znajduje się szczegółowy opis konwersji plików XML na BMML.
Wprowadź plik, który chcesz przekonwertować. W tym wypadku będzie to plik Bach_menuet_g_dur.xml, który zapisaliśmy.
Po wybraniu pliku i yatwierdzeniu “Upload”, pojawi się okno konwertera plikków MusicXML na format BMML, w którym możesz swój plik edytować.
Znajdziesz tu informację o partiach utworu, który został zapisany w programie Finale.
Poszczególne partie zapisane są na oddzielnych pięcioliniach. W naszym przypadku mamy partię prawej ręki i partię lewej ręki.
Obok partii zobaczysz przycisk w kształcie ołówka. Kliknij na niego.
Pojawi się kolejne okno konwertera, w którym należy ustawić parametry.
Zobacz, jakie parametry możesz edytować.
Nazwa brajlowska
Jeżeli jest to utwór fortepianowy, możesz wybrać z menu partię prawej i lewej ręki.
Automatycznie zostaną wstawione odpowiednie brajlowskie znaki prawej i lewej ręki.
Jeżeli jest to utwór na inne instrumenty, jest możliwość wpisania ich nazw. Domyślnie wpisywana jest nazwa "Musicxml part 1", ale można ją zastąpić jakąkolwiek inną nazwą lub opisem tekstowym.
W naszym przykładzie wybierzemy prawą rękę (right hand) i lewą rękę (left hand).
Biblioteka
Wybierz grupę instrumentów, do której należą nazwy, jakie chcesz nadać partiom.
W tym przypadku wybierzemy instrumenty klawiszowe (keyboard instruments), bo jest to utwór na fortepian.
Transponuj
Jeżeli chcesz transponować jakąś partię, możesz to zrobić w tym miejscu (ma to zastosowanie do utworów, w których występują instrumenty transponujące, takie jak klarnet).
W naszym przykładzie pozostawimy wartość 0.
Czytanie interwałów w górę
Jest to informacja o tym, czy akordy należy czytać w górę czy w dół. Domyślna wartość zakłada czytanie interwałów w dół. Pozostawimy to ustawienie dla partii prawej ręki, a dla partii lewej ręki wybierzemy czytanie interwałów w górę “chord direction up”.
Klucz
Brajlowski zapis partii ma często na początku zapisany symbol klucza. W tym miejscu możesz wybrać klucz.
W naszym przykładzie wybierzemy klucze, które zostałyby umieszczone na pięciolinii: klucz wiolinowy dla prawej, a basowy – dla lewej ręki.
Po dokonaniu edycji wszystkich partii, należy plik zapisać.
W tym miejscu pojawia się zapis
Po wybraniu „convert” pojawi się okno, w którym możesz pobrać plik w formacie BMML.
Teraz możesz otworzyć plik BMML programem BMR lub, jeżeli chcesz wprowadzać zmiany w brajlowskiej transkrypcji, programem BME2.
Używając BME2, możesz na przykład wstawić palcowanie.
1.2.4. Wstawianie palcowania przy użyciu BME2
Chcąc wstawić palcowanie, należy wpisywać odpowiednie symbole po poszczególnych nutach.
Po sformatowaniu pliku można go zapisać.
Teraz w ciągu kilku minut możesz przygotować listę plików pochodzących z pliku oryginalnego.
W tym przypadku będzie ona obejmowała:
- Right hand with the notes
- Left hand with the notes
- Right hand with fingering but without slurs
- Slurs hand with fingering but without slurs
- file midi della mano destra a velocità lenta
- A midi file for right hand, slow speed
- A midi file for left hand, slow speed
- A completed midi file, fast speed
You don't necessarily need all this material, but the preparation is very easy, it takes you few steps and it's worth it to have different files, so that the student is ready to study different arguments of the piece.
1.2.5 Preparing different files with BMR
Let's see now how to prepare different files using BMR.
Open the BMR program.
Import the BMML file saved before.
When you open the bmml file you will see this
If you want to extract the right hand, go to "process" menu and select "Hide parts".
It will open the fallowing window through you will select the parts you want to hide
(In this case we'll hide the left hand)
Now the score is without the left hand.
Now hide the fingering and all the other things you don't want in this moment like the keys or fingering.
You want the student to concentrate only on the notes, later you'll add the other elements.
From the menu "Process" select "Hide elements"
Let's hide the fingering and the keys
The piece without fingering and keys is like this.
Now you have to format the piece through the menu "Pagination \single part"
It will appear a window like the fallowing one where you can decide how many chars per line you want.
Default proposes 40 characters per line
If we confirm the page will appear like this
Note how the program automatically inserts the signs of incomplete bar before the end line
1.2 Selection of significant performances of Minuetto in sol Maggiore BWV 114
It's important to have different versions of the same piece so that the student at the very first listen can have a general idea about what he is going to learn.
For this reason we look for significant recordings. If you go on the internet, for example on "You Tube" you can find many different executions of the same piece played by beginners, performers...
Save the more significant